اکثر ما در برخی مواقع احساس تنهایی، ناراحتی و افسردگی می‌کنیم. درواقع این واکنشی کاملا طبیعی به از دست دادن‌های انسان، کشمش‌های زندگی و تخریب شدن عزت نفس او است. اما هنگامی که این احساسات بر شما غلبه کنند، به صورت برخی علائم فیزیکی و همچنین علائم افسردگی ظهور کنند و طولانی مدت باشند، شما را از فعالیت و زندگی عادی باز خواهند داشت. اینجاست که با مشاهده‌ی علائم افسردگی، نیازمند درمان افسردگی خواهید بود.
پزشک معمول شما گزینه‌ی خوبی برای شروع خواهد بود. او می‌تواند شما را تست کند و به شما در این رابطه کمک کند. اگر افسردگی شما درمان نشود ممکن است به مرور زمان بدتر شده و منجر به آسیب‌های جدی‌تر و یا حتی خودکشی شود.
تشخیص علائم افسردگی کلید ورود به درمان است. متاسفانه حدود نیمی از افرادی که افسردی دارند، شناسایی نمی‌شوند و هیچوقت درمان نمی‌شوند.
دلایل افسردگی
قبل از اینکه درباره‌ی علائم افسردگی بخوانیم بهتر است کمی در رابطه با دلایل به وجود آمدن این اختلال رایج در میان انسان‌ها صحبت کنیم. دلایل احتمالی افسردگی چه می‌تواند باشد؟
حقیقت این است که با وجود دهه‌های متمادی تحقیقات و بررسی‌های گوناگون در سرتاسر جهان همچنان دلیل اصلی و روشن افسردگی مشخص نیست. در حالت کلی باور بر این است که تمامی اختلالات روانی -شامل افسردگی- ناشی از یک سری فعل و انفعالات بیولوژیکی، روانی و عوامل اجتماعی است. این فرضیه تحت عنوان مدل بیوسایکوسوشال شناخته شده است و روانشناسان بسیاری این تئوری را پذیرفته‌اند و همچنان تحقیقاتی در این راستا انجام می‌دهند. تحقیقات اخیر نیز به اهمیت میکوبیوم روده اشاره داشته‌اند (نوع و مقدار باکتری‌های مهم که در سیستم گوارشی ما زندگی می‌کنند). تحقیقات آن ها نشان داده است که سلامتی و یا عدم تعادل باکتری‌های خاصی ممکن است موجب اختلالات خلقی مانند بروز افسردگی شوند.
برخی از انواع افسردگی‌ها ممکن است بین اعضای یک خانواده شایع باشد ممکن است به دلیل آسیب‌پذیری بیولوژیکی‌ای باشد که از والدین به ارث رسیده است. این نتایج برای بیماری‌هایی همچون اختلالات قطبی و اسکیزوفرنی مشهودتر است. مطالعات بر روی خانواده‌هایی که برخی اعضای آن مبتلا به اختلال دوقطبی (که یکی از مولفه‌های افسردگی است) بوده‌اند نشان داده است که افرادی که به این اختلال مبتلا هستند آرایش ژنتیکی‌شان اندکی متفاوت‌تر از کسانی است که بیمار نیستند. البته عکس این موضوع درست نیست. یعنی کسی که دارای این الگوی ژنتیک خاص است لزوما علائم افسردگی و یا اختلال دوقطبی را از خود نشان نخواهد داد، چرا که این اختلال علاوه بر عوامل ژنتیکی به عوامل دیگری نیز وابسته است.
در برخی خانواده‌ها افسردگی عمده نیز به نظر می‌رسد که نسل به نسل تکرار می‌شود و علائم افسردگی در بیشتر اعضای این نسل‌ها به چشم می‌خورد. که این موضوع به دو عامل ژنتیکی و نقش والدین ( به طور کلی والدین مهارت‌ها و روش‌های مقابله با مشکلات روانی را همانطور به فرزندان خود یاد می‌دهند که خودشان از والدینشان آموخته‌اند) اشاره دارد. با این حال افسردگی می‌تواند در خانواده‌هایی که سابقه‌ی افسردگی ندارند هم رخ دهد. حال این افسردگی چه به ارث رسیده باشد یا نه، اغلب با تغییرات ساختار مغز و یا عملکرد مغز همراه است.
افرادی که عزت نفس پایینی دارند و به طور مداوم خود و جهان را با بدبینی می‌نگرند و یا به راحتی استرس آن‌ها را فرامی‌گیرد مستعد ابتلا به افسردگی هستند. حال این که آیا این یک تمایل و استعداد روانی است و یا شکل اولیه‌ی بیماری و از اولین علائم افسردگی است، روشن نیست.
در سال‌های اخیر محققان نشان داده‌آند که تغییرات جسمی و فیزیکی بدن می‌تواند با تغییرات روانی همراه باشد. بیماری‌هایی از قبیل سکته‌ی مغزی، حمله‌ی قلبی، سرطان، بیماری پارکینسون و اختلالات هورمونی، می‌تواند موجب بیماری‌های افسردگی شود که ممکن است بیمار را متزلزل کند و بیمار رقبتی به مراقبت از خود نداشته باشد و به این روال دوره‌ی بهبود طولانی‌تر شود. علاوه بر این مشکلات جدی و حادی که برای افراد در طول زندگی برای افراد پیش می‌آید نیز می‌تواند علائم افسردگی را در او ظاهر کند. اغلب ترکیبی از عوامل ژنتیکی، روانی و محیطی در شکل‌گیری یک اختلال افسردگی دخیل است.
در حالی که هنوز علت دقیق افسردگی بالینی را نمی‌دانیم، مهم است که بدانیم حتی بدون درک علل خاص آن، فرد می‌تواند درمان درستی را دریافت کند و روش‌های درمان تاکنون معمولا تاثیرگذار بوده‌اند.
علائم افسردگی
افرادی که به افسردگی دچار هستند، لزوما تمامی علائم افسردگی را ندارند،این علائم ممکن است بسته به شخصیت افراد و خصوصیات جسمی و روحی او متفاوت باشد. علائم افسردگی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- عدم تمرکز، ناتوانی در بخاطر سپردن جزئیات و تصمیم‌گیری
- احساس خلاء، ناراحتی و عصبانیت به صورت مداوم
- خستگی
- احساس گناه، بی‌ارزش بودن، بی‌کفایتی
- احساس بدبینی و ناامیدی
- بی‌خوابی، بیدار شدن زودتر از موعد و یا خواب بیش از حد
- تحریک‌پذیری
- ناآرامی
- از دست دادن علاقه نسبت به چیزهایی که قبلا برای فرد لذت‌بخش بود، مثلا رابطه‌ی جنسی
- علاقه نداشتن و لذت نبردن از سرگرمی‌ها و فعالیت‌های انرژی زا
- خوردن بیش از حد یا از دست دادن اشتها
- درد، سردرد و یا گرفتگی‌هایی در بدن که از بین نمی‌روند.
- مشکلات گوارشی که حتی با درمان حل نمی‌شوند.
- احساسات غم‌انگیز، اضطراب و یا احساس خلاء
- فکر به خودکشی و یا تلاش‌هایی در این راستا
انواع افسردگی
افسردگی معمولا دو فرم اصلی به خود می‌گیرد. افسردگی تک قطبی که همان چیزی است که اکثریت مردم از افسردگی صحبت می‌کنند، چنین تصویری از آن دارند. علائم افسردگی در این فرم معمولا حالت غم و اندوه، افسردگی، ناراحتی، ناامیدی و از دست دادن انرژی می‌باشد. این افسردگی را معمولا افسردگی عمده می‌نامند. نوع دیگر افسردگی، افسردگی دو قطبی است که نوعی اختلال خلقی و بیماری روانی می‌باشد. افراد مبتلا به این نوع افسردگی معمولا بین دو حالت روحی متضاد در تغییرند. این افسردگی ممکن است دوره‌ای کوتاه و یا بلند داشته باشد. فرد نیز ممکن است طی یک دوره‌ی مشخص و گاهی قابل پیش بینی‌ای تغییر خلق و خو بدهد.
تولد یک کودک گاهی می‌تواند شروع تغییرات خلق و خو باشد و یا فرد چند روز متوالی گریه کند. این رفتارها تا حدی ممکن است عادی باشد اما اگر این علائم خیلی شدید بود و مدت زمان زیادی به طول انجامید، شما شاهد علائم افسردگی پس از زایمان هستید. این نوع افسردگی نیاز به درمان سریع دارد چرا که علاوه بر خود فرد، ممکن است به کودک تازه به دنیا آمده نیز آسیب برسد.
افسردگی ممکن است به صورت فصلی نیز رخ دهد، به خصوص در ماه‌های زمستانی که نور خورشید کم و هوا گاهی دلگیر است. این نوع افسردگی نیز به افسردگی فصلی معروف است که معمولا با درمان‌هایی چون استفاده از نورهای مصنوعی و غیره قابل درمان است.
گاهی اوقات افسردگی به عنوان یک خلق و خوی منفی و پایدار ظاهر می‌شود. شرایطی که به دیس تایمی معروف است. دیس تایمی در واقع دوره‌های طولانی مدت انرژی کم، عزت نفس پایین و توانایی کم فرد در لذت بردن است.
تشخیص افسردگی
یک تست جامع برای تشخیص علائم افسردگی وجود ندارد که پزشک طبق آن تشخیص دهد که شما مبتلا به افسردگی هستید یا نه. بنابراین برای فهمیدن آن معمولا از گذشته‌ی شما می‌پرسند و یا برخی تست‌های فیزیکی انجام می‌دهند.
پزشک شما می‌خواهد بداند:
- چه زمانی علائم افسردگی شما شروع شده‌اند.
- چقدر طول کشیده‌اند.
- چقدر علائم افسردگی شما شدید هستند.
- آیا در خانواده‌ی شما افرادی از افسردگی و یا دیگر مشکلات روانی رنج می‌برند؟
- آیا قبلا مصرف قرصی خاص و یا سوء مصرف الکل داشتید یا نه.
همچنین از شما سوال خواهد شد که آیا قبلا هم علائم افسردگی داشته‌اید. اگر داشته‌اید چگونه آن را درمان کرده‌اید.
درمان افسردگی
اگر پزشک شما علائم فیزیکی شما را غیرمحتمل شمرد، ممکن است درمان شما را شروع کند و یا شما را به یک روانشناس متخصص معرفی کند. این متخصصان معمولا بهترین روش درمان افسردگی برای شما را تشخیص خواهند داد. این درمان‌ها ممکن است شامل دارو (همچون داروهای ضدافسردگی)، روان درمانی و یا هردو باشد.
آیا خطر اقدام به خودکشی همراه با افسردگی وجود دارد؟
افسردگی خطر اقدام به خودکشی را افزایش می‌دهد. افکار یا قصد خودکشی در فرد افسرده، اغلب اوقات جدی هستند. علائم هشدار دهنده عبارتند از:
- تغییر ناگهانی از غم به سکوت و یا خوشحالی
- همواره فکر کردن به مرگ
- افسردگی بالینی (غم و اندوه عمیق، از دست علاقه به اطراف، خواب و خوراک نادرست) که بدتر و بدتر می‌شوند.
- خطر کردن تا به اندازه‌ای که منجر به مرگ شود، همچون رانندگی در مسیرهای ناجور و یا رد شدن از چراغ قرمز
- اظهار نظر در مورد ناامیدی، بی‌نظمی و یا بی‌ارزش بودن
- تغییر اراده‌ی ناگهانی
- گفتن چیزهایی مثل “کاش من اینجا نبودم” یا “کاش مرده بودم”.
- صحبت درباره‌ی خودکشی
- ملاقات و یا زنگ زدن به دوستان و یا کسی که دوستش دارد.
اگر شما و یا نزدیکان‌تان علائم بالا را دارید بهتر است هرچه سریعتر به روانپزشک مراجعه کنید و مشکل خود را با او در میان بگذارید.
آیا درمان به روش شوک الکتریکی برای افسردگی موثر است؟
درمان شوک الکتریکی یا ECT گزینه‌ای برای آن دسته افرادی است که علائم افسردگی در آن‌ها با دارو و روان‌درمانی از بین نرفته و به سرعت رو به بدتر شدن هستند و به درمان سریع نیاز دارند. بنابراین این درمان معمولا برای افرادی که به افسردگی‌ها در سطوح پایین‌تر مبتلا هستند توصیه نمی‌شود.
چه زمانی باید به دنبال کمک باشیم؟
اگر علائم افسردگی شما باعث ایجاد مشکلاتی در روابط، کار و یا خانواده‌ی شما شود و راه حل روشنی برای حل آن برایتان وجود نداشته باشد نزد یک متخصص بروید.
صحبت کرد با یک مشاور و یا روانپزشک می‌تواند از بدتر شدن علائم افسردگی جلوگیری کند. به ویژه اگر علائم شما برای طولانی مدت باقی بمانند.
اگر کسی را می‌شناسید که دائما به فکر خودکشی است، سعی کنید به موقع به او کمک کنید. هر چه سریعتر علائم افسردگی را در افراد شناسایی و او را به یک روانشناس و مشاور مطمئن معرفی کنیم، به او در درمان سریعتر و پیشگیری از مشکلات احتمالی کمک خواهیم کرد.
این موضوع را به یاد داشته باشید که اینکه احساس افسردگی می‌کنید به این معنی نیست که مبتلا به افسردگی هستید.
این وضعیت فقط شامل تغییر خلق و خوی شما نیست بلکه تغییر در خواب، انرژی، اشتها، تمرکز و انگیزه، از علائم آن هستند. اگر چنین علائم جسمی‌ای دارید و یا به مدت چندین هفته‌ی متمادی است که احساس افسردگی می‌کنید حتما به روانشناش و یا پزشک مراجعه کنید.
برای تشخیص افسردگی می توانید از آزمون نشانه های افسردگی استفاده نمایید:
